Nói về người cha, cố nhà thơ, nhà báo Trịnh Thanh Sơn, NSƯT Trịnh Mai Nguyên bộc bạch: Tôi có một lợi thế, đó là ngày nhỏ, bố tôi chẳng có gì cho con ngoài sách. Vì vậy, cả tuổi thơ của tôi được đắm chìm trong tiểu thuyết nên vốn văn học đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong quá trình làm nghề.
Có một tuổi thơ được rèn rũa trong thơ ca, nhạc, truyện nên có thể nói Trịnh Mai Nguyên mang sẵn trong mình một tâm hồn lãng mạn. Anh nói mình được thừa hưởng từ cha, cố nhà thơ, nhà báo Trịnh Thanh Sơn. Nhớ về cha, NSƯT Trịnh Mai Nguyên bày tỏ: Bố tôi là một người đa tài, lãng đãng, được nhiều người yêu mến. Ông có một trí nhớ tuyệt vời. Ông thuộc rất nhiều thơ đủ cả Đông, Tây, kim cổ. Bố tôi không cho con nhiều về vật chất mà cho con tri thức thông qua những quyển truyện, quyển sách. Tôi còn nhớ hồi cấp một, ông mang về cho tôi một cây đàn ghita với mấy quyển sách tự học đàn. Có lẽ ngay từ ngày đó, ông đã muốn hướng tôi đi theo nghệ thuật.
Sau này có hai người thầy rất lớn trong cuộc đời tôi là PGS, TS Phan Trọng Thành và cố GS, TS, NSND Đình Quang đều nhận xét là nhìn thấy rất rõ vốn văn học trong bài tốt nghiệp đạo diễn của tôi. Họ đều rất yêu bố tôi và đã phân tích rằng tôi có được cái vốn đó chính là gia tài quý giá mà bố tôi để lại. Đó là điều hạnh phúc tôi có được từ bố của mình.
NSƯT Trịnh Mai Nguyên trong phim Hương vị tình thân
Hoạt động năng nổ trong mảng sân khấu với hàng trăm vai diễn, chủ yếu là các vai phản diện, NSƯT Trịnh Mai Nguyên được đánh giá là một diễn viên sân khấu đa tài. Anh đã tham gia nhiều vở kịch nổi tiếng và được công chúng đón nhận nồng nhiệt. Anh đã để lại dấu ấn qua các vở kịch như Nghêu Sò Ốc Hến, Kiều, Lâu đài cát, Lão hà tiện, Chuyện chàng dũng sĩ, Hamlet... Ngoài các vai phản diện, anh còn được khán giả biết đến khi 3 lần được vào vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong 20 năm hoạt động nghệ thuật cùng nhiều Huy chương Vàng, Huy chương Bạc, giải Đạo diễn xuất sắc trong các kỳ hội diễn, cuộc thi sân khấu. Ba lần đóng vai Tướng Giáp chính là một trải nghiệm trong nghề khó quên với NSƯT Trịnh Mai Nguyên. Nói về việc cố gắng hóa thân một nhân vật lịch sử, nam nghệ sĩ sinh năm 1975 chia sẻ: “Khi đắm chìm vào nhân vật, diễn viên có thể làm bật lên thần thái của nhân vật. Khi diễn, có những đoạn đạo diễn đã chấp thuận nhưng bản thân vẫn thấy chưa hài lòng, tôi xin được diễn lại cho đến khi thật ưng ý mới thôi”. Hiện, anh đang giữ chức vụ Trưởng đoàn Kịch Đương đại tại Nhà hát Kịch Việt Nam.
Vai Chủ tịch Đoàn Phát trong phim Đấu trí
Không tham gia đóng nhiều phim, nhưng mỗi vai diễn anh nhận lời đều để lại một dấu ấn trên màn ảnh. Vai Chủ tịch Khang trong bộ phim Hương vị tình thân là vai diễn đánh dấu sự trở lại của anh sau 6 năm rời xa phim truyền hình. Nói về vai diễn, anh cho biết: Đây cũng là lần đầu tiên tôi đóng vai người bố trên màn ảnh nhỏ. Nói buồn thì cũng không hẳn nhưng trong tâm lý tôi cũng tự hiểu mình đã ở độ tuổi chuyển sang một giai đoạn mới. Trước đây, tôi thường đóng những vai gần với độ tuổi của mình. Còn ở phim này, tôi mới gần 50 kém ông Khang tận 10 tuổi nên cũng hơi chạnh lòng nhận ra thực tế rằng mình cũng bắt đầu sang bên kia của con dốc đời người. Đây cũng là một dạng vai mới nên cũng có những hấp dẫn nhất định, chính khoảng cách tuổi tác và định dạng vai lại là thách thức, tạo động lực cho người nghệ sĩ muốn chinh phục nó. Tôi có nói chuyện với đạo diễn Nguyễn Danh Dũng là thay vì hóa trang về mặt ngoại hình cho ông Khang thì tôi muốn được hóa trang bằng kỹ thuật diễn, bằng nội tâm của nhân vật sẽ thích hơn. Và đạo diễn hoàn toàn ủng hộ về điều này. Tôi luôn tâm niệm đã làm là phải hay còn nếu cảm giác không hay thì sẽ từ chối ngay từ đầu. Tôi là người không phải có số lượng phim nhiều là vì thế.
Cùng bạn diễn Quách Thu Phương trong nhiều phim truyền hình
Trong phim Hương vị tình thân, khó nhất là những cảnh đóng chung với bà Dần (NSND Như Quỳnh thủ vai). Để làm tốt những cảnh đó, tôi phải làm kỹ lý lịch nhân vật, chuẩn bị tuyến tâm lý và tìm ra hạt nhân của nhân vật. Ở đây, chìa khóa của ông Khang đó là tình yêu vô bờ bến đối với đấng sinh thành, tình yêu với gia đình, với con cái. Bất kỳ ai hay điều gì có nguy cơ phá vỡ những điều đó thì ông Khang đều phản kháng lại rất mạnh mẽ.
Đó cũng chính là áp lực của người diễn viên khi đảm nhận một vai diễn dài hơi mà không phải vai chính. Tôi phải tính toán để tạo ra phong thái, tính cách của nhân vật có sức sống riêng và phải được đặt đúng vị trí nữa. Khi bộ phim phát sóng, có một bác nam 67 tuổi ở TP Hồ Chí Minh đã comment rất dài, rất thích vai diễn của tôi. Trong comment có đoạn: “Tôi rất thích anh. Điều anh làm được ở trên phim khiến tôi rớt nước mắt và nhớ đến mẹ tôi. Tôi đã khóc cùng anh ở cảnh phim đó”. Sau đó, bác ấy còn nhắn tin riêng cho tôi nữa và chia sẻ rằng: “Tôi thấy mình có lỗi với mẹ tôi nhiều quá, đáng lẽ mình phải phụng dưỡng và cho mẹ những điều tốt đẹp hơn”. Vai Chủ tịch Khang của NSƯT Trịnh Mai Nguyên được đánh giá là chững chạc, chín chắn nhưng vẫn mềm mỏng, tình cảm với gia đình của mình. Đây là người đàn ông giàu có, quyền lực, vô cùng nghiêm khắc và sống có quy tắc, nhưng hết mực hiếu thảo với mẹ, chiều vợ, thương con.
NSƯT Trịnh Mai Nguyên (phải) vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong vở Người đi dép cao su
Tốt nghiệp đạo diễn, từng dàn dựng một số tác phẩm nên khi ở vai trò diễn viên, ngoài tư duy biểu diễn, NSƯT Trịnh Mai Nguyên cũng bị ảnh hưởng bởi tư duy đạo diễn. Tuy nhiên, chính sự đổi vai đó lại mang đến cho anh nhiều khám phá, bí quyết hay chìa khoá để mở đường đến với nhân vật.
Không chỉ vào vai hiện đại, NSƯT Trịnh Mai Nguyên còn thử sức ở nhiều loại vai trong đó có dự án phim cổ trang Huyết rồng của đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh. Trong phim, anh được mời vào vai Đào Cam Mộc, một vị tướng của Tiền Lê. Ông chính là gạch nối giữa Tiền Lê và nhà Lý, giữa Lê Long Định và Lý Công Uẩn. Chính sự đa dạng trong vai diễn đã đưa NSƯT Trịnh Mai Nguyên từ “ông trùm phản diện” đến “chủ tịch quyền lực” của màn ảnh Việt
NSƯT Trịnh Mai Nguyên trong vở Nghêu, Sò, Ốc, Hến
Sau vai chủ tịch Khang trong Hương vị tình thân, NSƯT Trịnh Mai Nguyên vào vai chủ tịch tỉnh Đông Bình. Nhân vật Đoàn Phát - Chủ tịch tỉnh Đông Bình trong phim Đấu trí do đạo diễn Nguyễn Danh Dũng thực hiện khá khác biệt so với Chủ tịch Khang. Trong phim, NSƯT Trịnh Mai Nguyên thể hiện bản thân là người hãnh tiến, ham quyền lực, từng vài lần chỉ đạo cơ quan điều tra PC03 của tỉnh nhà cân nhắc trong đánh án không để ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế của tỉnh. Sự can thiệp gây không ít khó khăn cho những chiến sĩ công an trong quá trình phá án. Mới đây là vai chủ tịch Thắng trong Lỡ hẹn với ngày xanh. Tiếp tục vào vai chủ tịch, NSƯT Trịnh Mai Nguyên vẫn được khán giả yêu mến khi hóa thân vào vai Chủ tịch Thắng, một người chồng - người cha tâm lý, một vị lãnh đạo cởi mở với người trẻ. Nhắc đến Trịnh Mai Nguyên, giờ đây, khán giả sẽ nghĩ đến hình tượng một người đàn ông điềm đạm, quyền lực trên màn ảnh.
Với hơn 20 năm theo đuổi đam mê, anh không chỉ là một nghệ sĩ tài năng mà còn là nguồn cảm hứng cho thế hệ diễn viên trẻ. Bí quyết để anh cân bằng giữa con người nghệ thuật và con người xã hội là coi trọng việc cân bằng giữa công việc và cuộc sống gia đình. Trong nghề nghiệp, NSƯT Trịnh Mai Nguyên không chỉ là một diễn viên xuất sắc mà còn là một người thầy, người đồng nghiệp tận tâm, luôn sẵn lòng chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ thế hệ diễn viên trẻ. Với NSƯT Trịnh Mai Nguyên thì hạt giống nghệ thuật được thừa hưởng từ người cha tài hoa luôn khao khát được trao tặng, chuyển tiếp cho những thế hệ sau. Nó như một cuộc chạy tiếp sức mà anh là người tham gia, một gạch nối giữa các thế hệ.
PHI YẾN
Nguồn: Tạp chí VHNT số 577, tháng 7-2024
